شرکت های دانش بنیان شرکت هایی هستند که بر مبنای علم، تحقیقات، نوآوری و ایجاد کار آفرینی تشکیل می شوند. در واقع، فعالیت این نوع شرکت ها بر اساس تولید و اجرای یک یا چند اختراع بوده و هدف از تاسیس آن ها، افزایش علم و ثروت و نیز بکارگیری و تجاری سازی اختراعات می باشد.

در شرکت های دانش بنیان، 1 تا 100 درصد سهام شرکت به یک دانشگاه یا واحد پژوهشی و یا 51 تا 100 درصد سهام آن به اعضای هیات علمی این مراکز تعلق می گیرد. در صورتی که سهام دانشگاه کمتر از 50 درصد باشد، شرکت دانش بنیان خصوصی و در غیر اینصورت دولتی محسوب می شود.

به منظور ثبت شرکت دانش بنیان، باید پس از گذشت یک سال از تاریخ کسب مجوزهای لازم، درخواستی جهت دانش بنیان شدن شرکت، به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ارسال شود. در صورت تایید این مرکز، شرکت مورد نظر، یک شرکت دانش بنیان محسوب خواهد شد.

بطور کلی، ویژگی های شرکت های دانش بنیان عبارتند از:

1. تنها مالکان آن دانشگاه ها و اعضای هیئت علمی آن ها هستند.
2. دانشگاه ها تنها به میزان سهام خود در مدیریت شرکت و سود و زیان آن شریک می باشند.
3. رییس و معاون دانشگاه یا مرکز پژوهشی تنها در زمان مسئولیت خود می توانند سهامداران شرکت باشند.
4. اعضای هیئت مدیره و مدیر عامل شرکت نباید هیچ گونه مسئولیتی در دانشگاه داشته باشند.
5. اعضای هیئت علمی دانشگاه متناسب با میزان زمان، نوع فعالیت و میزان مشارکتی که در مالکیت فکری معنوی شرکت دارند، می توانند سهامدار شرکت باشند.

در صورتی که چند نفر به قصد انجام یک فعالیت غیر تجاری مانند فعالیت های خدماتی، علمی و ادبی، شرکتی را تاسیس نمایند، باید آن را با عنوان موسسه غیر تجاری به ثبت برسانند. موسسات غیر تجاری پس از تبدیل شدن به شخصیتی حقوقی، می توانند با عناوینی مانند کانون، انجمن، بنگاه و هر عنوان غیر دولتی دیگری تشکیل شوند.

بطور کلی، موسسات غیر تجاری به دو دسته زیر تقسیم می شوند:

1. دسته اول: موسسات غیر انتفاعی نامیده می شوند که هدفشان دریافت سود مالی و تقسیم آن بین اعضای موسسه نمی باشد. احزاب سیاسی، موسسات خیریه و انجمن های تخصصی از جمله موسسات غیر تجاری این دسته محسوب می شوند.
2. دسته دوم: هدف این نوع موسسات غیر تجاری، کسب سود مالی و تقسیم آن بین اعضای موسسه یا افراد دیگر می باشد. تعداد شرکای این نوع موسسات حداقل دو نفر بوده و میزان سرمایه آن کاملا اختیاری است. کانون ها و انجمن های فنی و حقوقی جزو این دسته از موسسات غیر تجاری به حساب می آیند.

شرکت تضامنی به شرکتی اطلاق می گردد که در آن، دو یا چند نفر قصد شروع یک فعالیت تجاری با ضمانت بیشتر را داشته و یک یا چند نفر از شرکا بتوانند تمامی مسئولیت ها و تعهدات شرکت را تضمین نمایند. سرمایه گذاران معمولا به دلیل مسئولیت های سنگین شرکت تضامنی، به ثبت چنین شرکتی تمایل چندانی نشان نمی دهند، مگر اینکه به دلیل نوع فعالیت خود، مجبور به انجام آن شوند.

به منظور تشکیل یک شرکت تضامنی، به حداقل دو فرد واجد شرایط و با تجربه نیاز است که ضرورتی به تاجر بودن آن ها نمی باشد. علاوه بر اشخاص حقیقی، اشخاص حقوقی مانند شرکت‌های دیگر نیز می ‌توانند به عنوان شریک وارد شرکت تضامنی شوند.

به منظور تاسیس این نوع شرکت، به سرمایه حداقل یک میلیون ریال نیاز بوده و شرکت نامه آن می بایست پس از تنظیم، در اداره ثبت شرکت ها تایید گردد. همچنین در مرحله انتخاب نام برای شرکت تضامنی، می بایست عبارت “تضامنی” و حداقل نام یکی از شرکا در آن قید شود.

شرکت تعاونی به شرکتی گفته می شود که تعدادی از افراد یک صنف برای رسیدن به یک هدف مشترک همانند تهیه مسکن، کسب اعتبار یا دریافت وام بخواهند شرکتی را تاسیس نمایند. براي تشكيل یک شركت تعاوني، به حداقل 7 فرد واجد شرایط نیاز بوده که باید توسط بخش تعاوني کشور تایید شوند.

پس از تاسیس شرکت، می بایست سه نفر از اعضا بعنوان هيئت موسس، مامور انجام اقداماتی مانند تعیین سهم هر عضو، طرح ضرورت تشکیل تعاونی و اساسنامه شرکت گردند. در مرحله نام گذاری شرکت تعاونی، لازم است تا عنوان “تعاونی” حتما ذکر شود.

بطور کلی، شرکت های تعاونی به دو دسته کلی تقسیم می شوند:

1. شرکت تعاونی تولیدی: این نوع شرکت تعاونی یک واحد تولیدی محسوب شده که در اموری از قبیل صنعت، معدن، کشاورزی، شیلات، دامداری و دامپروری فعالیت دارد.
2. شرکت تعاونی توزیعی: این مدل شرکت تعاونی یک واحد توزیعی بحسوب شده که در زمینه های تهیه کالا، مسکن، خدمات و توزیع آن ها فعالیت دارد.

به منظور انجام پروژه های بزرگ و پر هزینه و بطور کلی، جهت رونق اقتصادی ملی به سرمایه گذاری کلان و همکاری همزمان چند شرکت نیاز می باشد که در این شرایط، شرکت ها و سرمایه گذاران اقدام به تشکیل شرکت سهامی عام می نمایند.

شرکت سهامی عام از حداقل ۵ عضو تشکیل شده که می بایست در ۲۰ درصد از سرمایه اولیه شرکت سهیم باشند. همچنین، حداقل ۳۵ درصد از سرمایه باید توسط این افراد به حساب بانکی شرکت واریز شده و ما بقی آن از طریق فروش سهام به مردم عادی در قالب اوراق بهادار، تامین گردد. به همین دلیل است که انتقال سهام در شرکت های سهامی عام نسبت به خاص آسان تر است.

حداقل سرمایه لازم برای تاسیس چنین شرکتی، پنج میلیون ریال بوده و هر زمان که این مبلغ کاهش یافت، برای جلوگیری از انحلال شرکت، می بایست سهامداران آن را به میزان حداقلی برسانند. جالب است بدانید که در این نوع ثبت شرکت، تشکیل مجمع عمومی موسس اجباری و انتشار اوراق قرضه امکان پذیر می باشد.

زمانی که چند نفر بخواهند جهت تاسیس شرکتی، به عنوان شرکای آن به میزان سهم خود در آن مسئولیت داشته باشند، باید آن را با عنوان شرکت سهامی خاص به ثبت برسانند. شرکت سهامی خاص حداقل از 3 سهامدار و 2 بازرس تشکیل شده که در آن سرمایه اولیه به سهام تبدیل می گردد. در این نوع شرکت، به هیچ عنوان بازرسان با سهامداران نسبت خویشاوندی نداشته و هر یک از سهامداران به میزان سهم خود در آن مسئولیت و تعهد دارند.

برای تاسیس یک شرکت سهامی خاص، به حداقل سرمایه اولیه یک میلیون ریال نیاز بوده که ۳۵ درصد از آن باید در یک حساب بانکی به نام شرکت، بلوکه شده و تنها پس از ثبت شرکت، قابل برداشت است. در این نوع ثبت شرکت، خرید و فروش سهام شرکت در بازار بورس ممکن نبوده و انتقال آن تنها با موافقت مدیران و سهامداران امکان پذیر می باشد.

نکته دیگر این که شرکت های سهامی خاص برای فعالیت در حوزه های مختلف، از هیچ گونه محدودیتی برخوردار نمی باشد. همچنین باید قبل یا بعد نام آن ها، عبارت “سهامی خاص” عنوان شود. در ضمن، اوراق قرضه در شرکت سهامی خاص قابل انتشار نبوده و امکان صدور آن توسط این نوع شرکت وجود ندارد.

چنانچه دو یا چند نفر به منظور انجام امور تجاری و صنعتی، اقدام به تاسیس شرکتی کنند که برای آن ها مسئولیتی زیادی نداشته باشد، باید نوع ثبت شرکت خود را مسئولیت محدود انتخاب نمایند. در شرکت با مسئولیت محدود، سرمایه اولیه به سهام تقسیم نشده و هر کدام از شرکا با توجه به میزان سرمایه خود، در بدهی ها و تعهدات شرکت نقش خواهد داشت.

همچنین این نوع ثبت شرکت محدودیت خاصی بابت نوع فعالیت نداشته و سهم الشرکه آن به راحتی قابل انتقال به دیگری نمی باشد. لازم به ذکر است که در نام گذاری شرکت می بایست عبارت “مسئولیت محدود” ذکر شده و نباید از هیچ کدام از شرکای آن نام برده شود.